Nieuws van onze heemkundekring

Bent u op zoek naar het laatste nieuws van en over Heemkundekring H.N. Ouwerling, dan leest u dat op deze pagina. Wilt u lezen wat wij tot en met het einde van de vorige maand te melden hadden, dan kunt u dat lezen in de linkerkolom en in onze Nieuwsbrieven. Raadpleeg ook de Agenda voor lopende en toekomstige activiteiten.

Rectificatie van in Nieuwsbrief augustus genoemde datum

Boekenbeurs

Op zondag 24 september is van 14.00 tot 17.00 uur de boekenbeurs in onze heemtuin gepland. De contactpersoon is Thom van de Straaten. De heemkundekring verkoopt dan haar overtollige boeken en dubbele exemplaren. Heel interessant. Wilt u boeken schenken aan onze heemkundekring om te verkopen of wilt u zelf in een kraampje boeken verkopen, dan kunt u met hem contact opnemen via tel. 0493-311615 of iuzu47@hetnet.nl. Kopers zijn natuurlijk van harte welkom.

Middagexcursie naar Gemert

Prent van Romein de Hooghe uit 1700 van 'Commanderij Gemert'; foto GAG

De middagexcursie van onze heemkundekring gaat dit jaar op zaterdag 9 september helemaal naar Gemert. Het vervoer is op eigen gelegenheid. Onze collega-heemkundekring in Gemert heeft voor ons een programma van 14.00 tot 17.00 uur in petto. Zorg er dus voor om op tijd aanwezig te zijn bij het Heemhuis aan de Ruijschenberghstraat in Gemert.

Gemert heeft een bijzondere geschiedenis. Het behoorde nooit tot het hertogdom Brabant. Edelman en kruisvaarder Rutger van Gemert behoorde tot de vroegste leden van de Duitse Ridderorde. Deze Orde, gesticht in Palestina in 1198, ontwikkelde zich binnen vijftig jaar tot een Europese macht van betekenis. Ridder Rutger legde de basis voor de Soevereine Rijksheerlijkheid van de Duitse Orde die Gemert werd. Tot de Franse Tijd is die zelfstandigheid bewaard.
De excursie start in ‘de Latijnse School’ aan de Ruijschenberghstraat. In dit pand is het gemeentearchief Gemert-Bakel alsook de Gemertse heemkundekring gevestigd. Na een inleiding over de historische ‘status aparte’ van Gemert volgt een rondleiding door het centrum naar het in verschillende fasen vanaf 1391 aan het Ridderplein gebouwde kasteelcomplex. De kasteelpoort is al enige jaren voor publiek gesloten, maar niet voor de excursie uit Deurne.

Toevalsvondsten Derpsestraat in Deurne

Aan de Derpsestraat in Deurne zijn al een aantal jaren terug diverse scherven aardewerk en vuursteen gevonden. De bewoner en vinder Sylvia van Bommel-Visser weet het niet meer precies, maar waarschijnlijk zijn de vondsten gedaan bij de bouw van het huis. Daarvoor stond er de oude boerderij van Tinuske Joosten. Er zaten op circa 500 m2 nog veel meer scherven in de grond. Archeoloog Ria Berkvens heeft e.e.a. onderzocht.
De Derpsestraat, vroeger geheten de Commerstraat, mag tot de belangrijkste en oudste straten uit het verleden van Deurne gerekend worden en vormde een onderdeel van de route van Den Bosch door de Peel naar Keulen. De vindplaats ligt direct ten noorden van een oud akkercomplex dat als toponiem Den Romeijn draagt. Het is onduidelijk in hoeverre dit merkwaardige toponiem, dat al lang voor de vondst in 1910 van de Romeinse helm in de Peel werd gebruikt, is te herleiden tot de Deurnese schepen Jan Jansen Romeijn, die in 1683 een huis aan de Korte Steenweg huurde
Zie DeurneWiki

Onder de vondsten bevinden zich een fragment van een slijpsteen, fragmenten van geglazuurd en ongeglazuurd roodbakkend aardewerk, enkele fragmenten steengoed, één mogelijk vroegmiddeleeuwse scherf en stukken natuurlijk vuursteen. Het merendeel van het aardewerk dateert uit de Nieuwe tijd (16/17e eeuw).

Bezoek van bestuursleden Brabants Heem

Het verhaal van Pieter Koolen kreeg een aandachtig gehoor; foto Leny Hendriks

Op zaterdag 29 juli brachten bestuursleden van Brabants Heem met hun partners een ontspannend bezoek aan Deurne en Griendtsveen. Als eerste bezochten ze ons heemhuis, waar ze door ons bestuurslid Leny Hendriks werden verwelkomd met een bakje koffie en een snee peperkoek. Vervolgens vertelde Pieter Koolen een en ander over de geschiedenis van ons dorp, waarbij vooral de nadruk lag op de vroegere turfstekerij door de individuele boeren en de overgang naar de grootschalige vervening en ontginning door met name de maatschappijen Helenaveen en Griendtsveen en door de gemeente Deurne. Er bleef te weinig tijd over om ook nog uitgebreid te kunnen genieten van onze heemtuin en de archeologische kelder. Later die dag stond voor hen ook nog Museum De Wieger en het Toon Kortoomspark in Deurne op het programma.

Verslag Pieter Koolen

Peellezingen 2017. Thema: Geloof & Ongeloof

Museum Klok & Peel, de Heemkundekringen H.N. Ouwerling Deurne en De Vonder Asten-Someren, Stichting Behoud Kasteelerfgoed Asten en het Regionaal Historisch Centrum Eindhoven houden ook komend seizoen weer een reeks Peellezingen. Ze staan allemaal in het teken van 500 jaar Reformatie.
De data zijn als volgt:
Maandag 9 oktober in Zalen van Bussel: De Reformatie in de Peel door dr. Henk Roosenboom
Maandag 6 november in Museum Klok & Peel: Opkomst en neergang van de congregaties door dr. Piet Schellens
Zaterdag 9 december busexcursie naar de Abdij van Postel met gids
Maandag 15 januari in Museum Klok & Peel Klok en geloof door dr. Luc Rombouts
Maandag 5 februari in Museum Klok & Peel De toekomst van de oecumene door mgr. dr. Gerard de Korte.

Ontvangst en aanvang: 19.30 uur ontvangst met koffie/thee | 20.00 uur start lezing*
* Uitzondering is 5 februari: ontvangst 19.00 uur, start lezing 19.30 uur.
Deelnamekosten: € 30,00 voor vier lezingen (inclusief koffie en cake) en busexcursie
(of: € 8,00 per losse lezing, contant te betalen aan de kassa).
Betalen per bank: IBAN NL84 RABO 0103601139 ten name van Museum Klok & Peel
onder vermelding van: naam, aantal personen en 'Lezingencyclus Geloof & Bijgeloof'
Aanmelden: graag vóór 15 september via invulformulier op website
www.museumklokenpeel.nl/lezingen2017.

Meer informatie

Stille kracht verzet bergen werk

Catrien Elfrink

Je hebt in onze heemkundekring een flink aantal vrijwilligers dat dagelijks in de weer is. Je kunt hen in het heemhuis met grote regelmaat tegen het lijf lopen en zij zijn het vooral die het gezicht van onze club bepalen.

Maar er is bij die vrijwilligers ook een flink aantal ‘stille krachten’ aanwezig. Je ziet hen zelden of nooit in het heemhuis. Soms zijn ze zelfs te bescheiden om zich bij de jaarlijkse vrijwilligersdag te tonen. Toch leveren zij met thuiswerk een wezenlijke bijdrage aan het op een hoger plan brengen van onze plaatselijke cultuur-historische kennis.

Een van hen is Catrien Elfrink. Zij verdient het om eens nadrukkelijk in het zonnetje gezet te worden! Vele jaren was zij op maandagmiddag in het heemhuis actief om met de werkgroep Documentatie krantenknipsels te verzamelen, te rubriceren en te archiveren. Met de komst van het digitale tijdperk werden deze activiteiten afgebouwd. Maar dat wil niet zeggen dat Catrien stopte met werken. Ondanks haar ernstige lichamelijke handicap bleef zij zich inspannen om thuis achter haar computer handgeschreven teksten in Docudatadeurne voor iedereen digitaal toegankelijk te maken. Onlangs rondde zij twee megaprojecten af.

De zusters Franciscanessen hielden vanaf hun komst in Deurne in 1856 tot hun definitieve vertrek in 1986 een memoriaal bij, waarin de belangrijke, maar dikwijls ook de alledaags, gebeurtenissen in en rond het kloosterleven voor het nageslacht werden vastgelegd. Catrien ontcijferde en digitaliseerde het handgeschreven memoriaal zodat nu al onze leden op www.docudatadeurne.nl kennis kunnen nemen van dat memoriaal. Catrien woont in zorgcentrum De Nieuwenhof, een rechtstreekse opvolger van wat destijds het Liefdehuis Sint-Joseph genoemd werd en door de zusters gesticht werd.

Met al haar lichamelijke beperkingen klaarde Catrien nog een veel grotere klus. Zij verzorgde de transcripties van het leeuwendeel van alle dagboeken van wijlen Toon van Dam. Meer dan duizend (!!) handgeschreven pagina's in een niet al te gemakkelijk leesbaar handschrift heeft ze uitgetypt en daarmee ook die voor alle leden van onze vereniging toegankelijk gemaakt. Zij laat ons daarmee kennis maken met het dagelijks leven van een eenvoudige werkman in de periode rond de Tweede Wereldoorlog.

En Catrien gaat onverdroten door. Nu is ze begonnen met de oude notulen van bijenhoudersvereniging Sint-Ambrosius-Peelland. Wie het mooie voorbeeld van Catrien wil volgen en zich ook thuis verdienstelijk kan en wil maken voor onze club, kan contact opnemen met Pieter Koolen 06-16697938.

Deurne, Nieuw-Zeeland, België, Israël, Duistland, hoe internationaal wil je de Deurnese heemkunde hebben?

Ik werd op dinsdagmiddag 11 juli gebeld door een medewerkster van omroep Max die vertelde dat de omroep volgend jaar een serie wil gaan uitzenden over de na-oorlogse Nederlandse emigranten naar Canada, Nieuw-Zeeland en Australië. Zij ontdekte bij de research een oud Polygoonjournaal waarin het kinderrijke gezin Van den Heuvel uit Deurne genoemd wordt en te zien is. Zie hier het item op DeurneWiki Via google en DeurneWiki kwam ze bij mij terecht en vroeg me of ik contactadressen van die familie of de nazaten kon aanleveren omdat ze deze familie in de serie willen gaan betrekken.

Toevallig had ik ook die dinsdag 's avonds een gesprek in het heemhuis met Saskia van Waaijenburg, die begin jaren '60 als klein kind met haar ouders, de Deurnese familie Van Waaijenburg-Claassen, geëmigreerd was naar Nieuw-Zeeland. Ze is historicus van beroep en spreekt nog perfect Nederlands. Zij doet onderzoek naar Joodse mensen, afkomstig uit Deurne, die door de Holocaust zijn omgekomen. Ze was bij haar onderzoek in Israël in de archieven van Yad Vashem terechtgekomen in een database waarin tussen de tien en twintig namen van joden voorkomen die in Deurne (Netherlands) geboren zouden zijn en op Duitse documenten die dat ook vermeldden. Wij hebben samen die namen doorgenomen en kwamen daarbij tot de conclusie dat geen van hen ooit in ons Deurne gewoond heeft. Een opmerkelijke bevinding die Saskia en ik later voorlegden aan ons lid en kenner bij uitstek Richard Schoutissen. Hij hielp ons uit de droom. Hij was al tien jaar eerder op ditzelfde probleem gestuit en na grondig onderzoek in de archieven van Deurne-Antwerpen tot de conclusie gekomen dat vrijwel al die mensen traceerbaar daar vandaan kwamen.

Nu had Saskia die avond ook haar moeder, de 82-jarige mevrouw Van Waaijenburg-Claassen, meegenomen. Toen ik mijn telefoongesprek met omroep Max ter sprake bracht, bleek dat ze nog al die Van den Heuvels in Nieuw-Zeeland kende. De meeste Deurnese enigranten streken neer in de plaats Cambridge dat door de Nederlanders daar ook wel Klein Deurne werd genoemd, aldus mevrouw Van Waaijenburg. Enkele van de jongens Van den Heuvel zijn inmiddels overleden maar de meesten leven nog. Inmiddels is contact gelegd tussen de omroep en de familie Van Waaijenburg, die gaat zorgen voor de contactadressen. Saskia heeft ook beloofd dat zij nog aanvullende informatie zal verzamelen over de Deurnese emigranten in Nieuw-Zeeland.

Pieter Koolen

Gezellig uitstapje naar Mijnmuseum en Rolduc

Vlnr: een van de nagebouwde schachten in het Mijnmuseum. Entree Abdijcomplex Rolduc. De crypte onder de abdijkerk waarmee het klooster in het begin van de 12e eeuw gesticht werd.

Zaterdag 1 juli 2017 was zo’n typisch Nederlandse druilerige zomerdag. Gelukkig had de werkgroep Excursies en Lezingen het lumineuze idee gehad om voor de dagexcursie te zorgen voor een binnenprogramma. Kwam dat mooi even uit! Bovendien spraken de twee te bezoeken locaties, het Mijnmuseum in Valkenburg en Abdij Rolduc in Kerkrade, heel uiteenlopende interessevelden aan. Voor ieder wat wils dus.

Dat programma viel in goede aarde, wat bleek uit de goede sfeer in het gezelschap die van de dagexcursie een gezellig uitstapje maakte. Jammer voor die ene inschrijver die, ook na tien minuten wachten, niet verscheen op de plaats van vertrek. Nu maar hopen dat hij of zij de slaap der onschuldigen sliep en bij het wakker worden zomaar een helemaal lege zaterdag voor zich zag om in te vullen met andere leuke dingen.

Tegen 08.45 uur vertrokken we met de bus van Hebben. Prima bus, prima chauffeur. Klaas Hendriks, contactpersoon van de organiserende werkgroep, had zoals gebruikelijk een ‘verhaaltje’ ter inleiding van de excursie voorbereid. Deze keer zelfs twee; een betreffende het Mijnmuseum en een betreffende Rolduc. Hij zoekt daarvoor altijd naar de relatie die de bestemming heeft met Deurne en schuwt anekdotes niet. De nagenoeg volle bus wist die inleidingen wel te waarderen.

Lees hier het hele verslag

(Verslag en foto's: Nelly van Rijt)

Lees hier de inleidingen van Klaas Hendriks

Voor meer foto's: zie de Fotopagina op deze site

Gebrandschilderd raam van teloorgang gered

Vlnr: Peter van de Westerlo demonteert samen met Hans van Hoek het raam terwijl Theo van Daele, initiatiefnemer en coördinator van de actie namens onze heemkundekring, toekijkt. Het wapen van Deurne, de drukpers en het wapen van Helmond.

Drukkerij Deurne was tot 1986 gevestigd aan de Leembaan in Deurne. Het pand heeft een nieuwe bestemming gekregen. Met toestemming van de huidige huurder van het pand, Harrie Hebben van Taxi- en Touringcarbedrijf Hebben, hebben leden van onze heemkundekring een gebrandschilderd raam uit de voormalige drukkerij van de ondergang gered. Het krijgt een gepaste nieuwe plaats bij Smits Drukwerk Service aan de Paul Gabriëlstraat op hetzelfde bedrijventerrein in Deurne.

Voor de geschiedenis van het raam moeten we even terug in de tijd. Bekend is dat de grondlegger van Drukkerij Th. Roijakkers in Helmond de Helmonder Theodorus Hubertus Roijakkers (1890-1944) was. Hij trouwde op 15-9-1913 met Gordina J.M. van de Westerlo en richtte op zijn twintigste huwelijksdag op 15-9-1933 de drukkerij op. Waarschijnlijk begon een van zijn zoons weer precies tweeëndertig jaar later, op 15-9-1965, in Deurne Drukkerij Deurne.

Op het gebrandschilderde raam met een indrukwekkende afbeelding van een drukpers is, mogelijk als eerbetoon aan die vader, deze geschiedenis in beeld gebracht met het wapen van Deurne links en het wapen van Helmond rechts. Onder het wapen van Deurne staat de datum 15-9-1965.

Wanneer en door wie het raam gemaakt is, is niet bekend. Evenmin bij welke gelegenheid het raam met een afmeting van circa 1 x 4 meter precies geplaatst werd in de toenmalige Drukkerij Deurne. Wie deze vragen kan beantwoorden, wordt verzocht contact op te nemen met Pieter Koolen via p.koolen2@chello.nl

Verslag en foto’s: Pieter Koolen

Veel belangstelling bij opening tentoonstelling over Moek

Vlnr: Rob Berkvens van de werkgroep Tentoonstellingen heet iedereen welkom. Na de officiële opening van de tentoonstelling Moek werd Anneke van Ooij, getrouwd met wijlen Jan van Ooij, bedankt voor haar medewerking. De oud-leden van de volksmuziekgroep Riek en Toon Manders zorgden à la Moek voor een toepasselijke muzikale omlijsting van de opening.

Het was zondag 25 juni na een warme week eindelijk wat afgekoeld. De laatste hand werd gelegd aan de tentoonstelling over de volksmuziekgroep Moek uit Deurne-Zeilberg. De eerste bezoekers kwamen al vroeg binnen. Rond twee uur was het al vol, maar het werd maar drukker en drukker. Was het eerst lekker koel in het Heemhuis, door de meer dan 60 bezoekers liep de temperatuur weer aardig op.

Om half drie heette Rob Berkvens de aanwezigen van harte welkom en in het bijzonder Anneke van Ooij en haar familie en uiteraard de leden van Moek. Voor ieder lid van deze groep had de Werkgroep Tentoonstellingen een eigen vitrine ingericht. De vitrinekast over de hele groep was afgedekt met een laken. Na het welkomstwoord sprak Joris van Ooij, de zoon van oprichter Jan van Ooij. Hij vertelde over zijn met muziek overgoten jeugd. Toen de groep werd opgericht was hij vier jaar oud. Als de kinderen ’s avonds naar bed waren, begon de groep beneden te repeteren. Later mocht hij meespelen. En trots dat hij was… Hij herinnerde zich zijn moeder. Zij was de stille kracht achter de groep. Zij maakte en verzorgde de kostuums. Kilo’s koffie heeft zij vermalen en liters ingeschonken. Zij gaf Jan van Ooij de vrijheid om met zijn succesvolle groep te reizen.

Daarna werd de erg nerveuze Anneke uitgenodigd om het laken van de kast te trekken, waarna ook de lampen aan gingen in de vitrines. Met een mooi boeket, een daverend applaus en een dikke kus werd zij bedankt.

Het was een geslaagde manifestatie. Vooral ook omdat in de tuin Riek en Toon Manders gezellig muziek gingen maken. De overige leden van Moek zongen daarbij. Wel, zoals Riek zei, een toontje lager dan vroeger. Bij de tentoonstelling is een leuk informatieboekje verschenen.

Jammer dat de middag niet zo mooi eindigde voor Zus Jacobs. Zij struikelde en brak haar arm. Met een ambulance moest zij naar het ziekenhuis gebracht worden. Gelukkig mocht ze daarna weer naar huis. Van harte beterschap Zus!

Verslag: Rob Berkvens; foto's: Jan Vlemmings en Rob Berkvens

Expositie: Moek weer uit de mist

Deze foto is gemaakt in februari 1981 en werd gebruikt voor een platenhoes van Moek. Vlnr: Riek Manders, Cor van Bussel, Frans Knapen, Jan van Ooij, Toon Manders en Lies Rakels-van Heuven

DEURNE - Op 25 juni 2017 wordt in het heemhuis van Heemkundekring H.N. Ouwerling aan de Stationsstraat 73 in Deurne om 14.30 uur een tentoonstelling geopend door Anneke van Ooij over de legendarische Zeilbergse volksmuziekgroep Moek. Moek in de schijnwerpers, zodat de mist van het verleden weer voor even opklaart.

De tentoonstelling over de volksmuziekgroep Moek in het Heemhuis wordt vervroegd geopend. Niet op 9 juli maar al op zondag 25 juni. Dat betekent ook dat de expositie Maandag Wasdag op 11 juni voor het laatst te zien is in het Heemhuis.
Moek was tussen 1974 en 1985 een begrip in de wijde omgeving vanwege de uitstekende vertolking van met name Brabantse volksliedjes door de volksmuziekgroep. De groep, onder de bezielende leiding van Jan van Ooij, bestond verder uit Cor van Bussel, Toon Manders, Riek Manders-van Kuijlenburg, Lies Rakels-van Heuven en Frans Knapen.
Jan had jarenlang oude mensen bezocht en de liedjes die ze nog kenden van vroeger vastgelegd en gearrangeerd voor de groep. Hij wilde die unieke muziek zoals hij zei: ”Uit de moek (= mist) halen.” Zo ontstond de naam Moek voor de groep. Ze vertolkten die muziek met originele instrumenten, zoals de draailier, de theekistbas, de mondharp, de vlier, doedelzak en trekharmonica, maar ook werden lepels en een rommelpot van een met een varkensblaas bespannen Keulse pot gebruikt.
Mede door de contacten met Omroep Brabant groeide de belangstelling voor Moek. Tot ver in het land trad de groep voor volle zalen op. Hun grammofoonplaten werden gretig gekocht.
Naast de volksmuziek maakte Jan ook zelf composities. Het meest bekende is het Zeilbergse volkslied dat nog regelmatig wordt gezongen. De tentoonstelling toont de vele instrumenten en de kostuums waarin Moek optrad. Ook diverse attributen zijn te zien.
De tentoonstelling loopt tot 22 oktober en is elke tweede en vierde zondag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur en elke dinsdag van 19.00 tot 21.00 uur te bezoeken. De entree is gratis en de koffie staat klaar.
Wij attenderen u alvast op de muzikale lezing op 28 september in D’n Draai aan de Blasiusstraat in Zeilberg met optredens van leden van Moek en Joris en Willard van Ooij onder leiding van Carolien van der Hulst. Het programma wordt gepresenteerd door Martien van Rijt.

Vondsten Derpsestraat 32 in Deurne

Aan de Derpsestraat 32 in Deurne zijn al een aantal jaren terug diverse scherven aardewerk en vuursteen gevonden. De bewoner en vinder Sylvia van Bommel-Visser weet het niet meer precies, maar het zal waarschijnlijk daar gevonden zijn bij de bouw van het huis. Daarvoor stond er de oude boerderij van Tinuske Joosten en er zaten er blijkbaar nog veel meer scherven in de grond, ca. op 500 vierkante meter. Meer over de bevindingen van archeoloog Ria Berkvens leest u hier

Nieuw brochure Museumkring Peelland

Onlangs verscheen de nieuwe brochure van de bij de Museumkring Peelland aangesloten kleinschalige musea in de regio. De brochure is ondermeer verkrijgbaar in het Heemhuis van onze heemkundekring en brengt u vast en zeker op een idee voor een interessant uitstapje. Nieuwsbrief Museumkring Peelland

Ria Berkvens hield lezing over het verblijf van de Romeinen in onze streken

Links: Ria Berkvens. Rechts: nagebouwde Romeinse tempel in het Archeon in Alphen aan de Rijn (zie voor meer informatie over het park: www.archeon.nl)

Op woensdag 17 mei bezochten een kleine vijftig bezoekers het Cultuurcentrum in Deurne voor de lezing van regio-archeoloog Ria Berkvens. Zij hadden terecht afgezien van een terrasje op een zwoele lenteavond om naar haar interessante uiteenzetting te luisteren.

Na introductie door Rob Berkvens van de werkgroep Lezingen begon Ria Berkvens haar boeiende verhaal met een stukje geschiedenis. In onze regio was het einde van de ijzertijd (800 - 50 v.Chr.) aangebroken toen, voor het eerst vanaf 57 v.Chr. legers vanuit Rome onder aanvoering van Julius Caesar hier binnentrokken. Deze legers waren een soort ‘moordmachines’, wat resulteerde in ontvolking. De Gallische stam die in die tijd onze streken bevolkte, de Eburonen, is waarschijnlijk helemaal afgeslacht. Sommigen spreken van 400.000 mensen, maar de officiële wetenschap houdt het op 160.000.

De overheersing door de Romeinen kenmerkt zich door de stichting van een eerste legerplaats bij Nijmegen in 20 v.Chr. Romeinen en ook Germanen (Bataven, Tungri), die met toestemming van de overheersers de ontstane levensruimte op kwamen vullen, werden de nieuwe bewoners. Enige tijd later ontstonden er twee bewoningscentra, Nijmegen (Noviomagus) en Tongeren, en in hun achterland allerlei nieuwe nederzettingen, tempels, villa’s en begraafplaatsen. De Romeinen introduceerden hier vele nieuw dingen zoals bouwmaterialen (dakpannen, baksteen, beton), geld, schrift, een postsysteem, glas en voedsel (kip).

Opgravingen

Door de veranderde archeologiewetgeving zijn de opgravingen na 1994 sterk geïntensiveerd. Na 1994 is meer dan het dubbele gevonden van voor die tijd. Hierdoor is het beeld bijgesteld dat Oost-Brabant nog lang een beetje voortkabbelde in de ijzertijd.

Ria Berkvens leidde ons langs de opgravingsresultaten en liet zien dat buiten Nijmegen en Tongeren, in o.a. Empel, Kessel, Nistelrode, Lieshout, Hoogeloon, Uden, Cuijk, Venlo, Someren en ook in Deurne (Grote Bottel) diverse overblijfselen van nederzettingen, tempels, villa’s (boerenbedrijven) en begraafplaatsen aangetroffen werden. Opmerkelijk was dat zich aan de Peelrandbreuk verschillende vestingen bevonden terwijl in de Peel zelf niets is gevonden.

Ria Berkvens stelde dat van 50 tot 250 n.Chr. in ons gebied welvaart heerste onder de nieuwe bewoners: de met opzet naar hier verplaatste Germaanse stammen. Deze welvaart werd vanuit Rome geleid met behulp van het leger. In 250 n.Chr. trokken de Romeinen zich door een interne politieke machtstrijd plots terug uit onze gebieden, de bevolking aan haar lot overlatend.

Rob Berkvens bedankte de spreker met een envelop en wenste de bezoekers wel thuis.

Verslag: Klaas Hendriks; foto: Anton Vissers

Rondleiding voor de familie Toon van Bussel

Maandag 8 mei verzorgde Pieter Koolen, lid van onze heemkundekring, een rondleiding door Deurne voor de familie Toon van Bussel. In het gezelschap bevonden zich ook vijf gasten uit Rotterdam. Als extra had hij voor de familie onderstaande kwartierstaat gemaakt , waarop vrijwel al hun voorouders tot vijf generaties terug zijn vermeld. Voorlopig nog incompleet wat de broers en zussen van Toon van Bussel betreft, omdat het bevolkingsregister van Deurne slechts loopt tot 1940/1941. Met gegevens van de familie kan de kwartierstaat compleet gemaakt worden. Voor vertrek maakte Pieter Koolen bovenstaande foto.

Woensdag 10 mei leidde Pieter Koolen een gezelschap van zo'n twintig medewerkers van het Wilhelminahuis langs een aantal markante punten in Deurne. Ook die rondgang was een succes.

Meer informatie over dit soort arrangementen via info@heemkundekringdeurne.nl

Klik op deze link: Kwartierstaat familie Toon van Bussel

€ 2.113,60 in Rabobank Clubkas Campagne 2017

Fantastisch resultaat voor onze heemkundekring

Vlnr: leden van de Pr-werkgroep wachten vol spanning op de uitslag. Ad interim-voorzitter Jan Adriaans neemt samen met werkgroep coördinator Leny Hendriks de cheque in ontvangst. Samen met andere blije clubs op de foto. Op de voorgrond Theatergroep Wizzel. Wizzel won de originaliteitsprijs door te verschijnen in de onaffe kostumering van De Gelaarsde Poes (jaja) dat dit jaar op de planken wordt gebracht.

Dank u, dank u, stemmers op Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne in de Rabobank Clubkas Campagne van Rabobank Peelland Zuid! We mochten zondag 7 mei op de Markt in Deurne een cheque van maar liefst € 2.113,60 in ontvangst nemen. Een iets hoger bedrag dan in 2016. Een fantastisch resultaat en een heel mooie bijdrage aan de hoognodige opknapbeurt van de beugelbaan in onze heemtuin. We eindigden daarmee op de tweede plaats in de kernen Deurne en Zeilberg. De Ossenbeemd werd eerste met € 2.369,09. Overall winnaar bleek speeltuin De Speuldries in Deurne te zijn. De organisatie kreeg eerder zondagmiddag in de St. Jozefparochie een cheque van maar liefst meer dan € 5.000,00.

Samenwerking werkt

In 2016 mochten we een cheque van € 2.081,25 in ontvangst nemen ten behoeve van onze digitale encyclopedie Deurnewiki. Toen mochten leden van de bank hun meest favoriete club nog 2 van hun 5 stemmen geven. Dit jaar was die regel veranderd. Er kon op 5 clubs nog maar telkens 1 stem worden uitgebracht. Dat maakt het resultaat van dit jaar voor onze heemkundekring alleen nog maar mooier. Het betekent immers dat meer leden van de bank een stem hebben uitgebracht op onze heemkundekring. We willen daarvoor alle stemmers bedanken; ook de leden van onze collega-heemkundekringen De Vonder in Asten-Someren en Myerle in Mierlo. We hebben gezamenlijk onze leden opgeroepen om elkaar te steunen in deze campagne. Dat heeft zeker bijgedragen aan dit mooie resultaat voor onze heemkundekring!

We hopen u zo snel mogelijk te informeren over onze plannen met onze beugelbaan. Intussen: kom eens beugelen tijdens een familiefeestje, een bedrijfsuitstapje etc. Een arrangement is ook mogelijk. Maak een afspraak via info@heemkundekringdeurne.nl

Jan Adriaans,

voorzitter ad interim

Verslag en foto's: Nelly van Rijt

Aanmelding gesloten

Dagexcursie 2017 naar Limburg gaat definitief door

De Abdij van Rolduc en Museum Steenkolenmijn zijn de bestemmingen van onze dagexcursie 2017. (Foto's: Leny Hendriks)

Op 1 juli vertrekken we op het parkeerterrein bij het NS-station, aan de zijde van de Fabriekstraat, om 08.30 uur (later dan in het Programmaboekje staat vermeld) per bus voor de jaarlijkse dagexcursie. Deze keer reizen we naar Valkenburg waar rond 10.00 uur koffie en thee met heerlijke Limburgse vlaai geserveerd wordt in de ondergrondse Daelhemer Groeve. Vervolgens krijgt u een zeer interessante excursie in het naastgelegen Museum Steenkolenmijn die voor iedereen goed te lopen is. Er is een volledige etage van een gesloten mijn in de voormalige mergelgrotten teruggeplaatst. Hiermee wordt een duidelijk beeld gepresenteerd van de moeilijke werkomstandigheden in een mijnschacht.

Onderweg naar Kerkrade wordt u de lunch aangeboden. We houden de locatie geheim maar u zult verrast zijn!

In Kerkrade bezoeken we de Abdij van Rolduc. Deze prachtige abdij werd in 1104 gesticht door Ailbertus van Antoing. Het enorme complex, dat nu een hotel en conferentiecentrum is, werd in de loop van de eeuwen uitgebreid en aangepast. Het was eerst een klooster van kanunniken, Augustijner Koorheren, vervolgens een kleinseminarie en later werd er een grootseminarie in gevestigd. Tijdens de excursie bezoekt u onder andere de kapel met de prachtige romaanse crypte, de bisschopszaal en de indrukwekkende rococozaal waarin de bibliotheek is gevestigd. Rond 18.00 uur bent u weer in Deurne.

Leerlingen Liesselse basisschool kregen archeologieles

Op 24 maart kregen de leerlingen van de twee groepen zes van de Liesselse basisschool een uur archeologieles. Nu eens niet van de eigen juffen maar van Nicole Scharp, gemeentelijk medewerker voor o.a Archeologie in Deurne en tevens ouder van leerlingen van de school, en van Louis Litjens, lid van de werkgroep Archeologie van Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne. Het was volgens de leraressen een geslaagde en boeiende les voor de kinderen.

Aan de hand van een powerpoint presentatie vertelden Nicole Scharp en Louis Litjens over wat heemkunde en archeologie is, hoe sporen van het verleden gezocht kunnen worden, over diverse vondsten in Liessel en over de Historische Waardekaart van de gemeente Deurne.

De kinderen stelden veel vragen en volgden de les aandachtig. Ze mochten ook meegebrachte objecten uit de archeologiekelder van de heemkundekring betasten, zoals versteend hout, varens en schelpen, en uitvoerig een vuursteen, detector, foto’s, een kopie van de gouden helm, walviswervels, boeken en kaarten bekijken. Het ging veelal om vondsten uit Liessel zoals die van de Brink, Willige Laagt en het Blokhuis en de vuurstenen van de heer Teeuwen. Die vondsten dateren uit de prehistorie, ijzertijd, Romeinse tijd en middeleeuwen.

De leerlingen werd gevraagd of zij zelf ook ooit iets hadden opgegraven. Zij vonden o.a. plastic, een fietsenstandaard, een kunstgebit, botten, etc. De kinderen zullen hiervan nu ook een ‘Historische Waardekaart’ gaan maken, die door de gelegenheidsdocenten beoordeeld en beantwoord wordt. Voor hen was er een ‘chocolade merci’ en een door de leerlingen gemaakte toepasselijke kaart met Romeinse helm.

Fotoplaten Tijdlijn Deurne I en II te koop

Bij de heemkundekring zijn de fotoplaten te koop, die gebruikt zijn in de voorbije foto-exposities Tijdlijn Deurne I en II in respectievelijk 2014 en 2015 in de etalages in het centrum. De fotoplaten met een afmeting van 70 x 100 cm kosten vijf euro.

Tijdlijn Deurne I had als thema het Deurnes straatbeeld in het verleden. Tijdlijn Deurne II liet foto’s zien van het Deurnese verenigingsleven van toen. De beide exposities trokken veel belangstelling; ook omdat er veel (oud)Deurnenaren op de foto’s te zien zijn.

Om uw geheugen nog eens op te frissen zijn de foto’s in klein formaat opgenomen in een fotomap. Die fotomap is in te zien tijdens de openingsuren van het heemhuis aan de Stationsstraat 73. U kunt er op de tweede en vierde zondag van de maand van 14.00 tot 17.00 uur en op dinsdag van 19.00 tot 21.00 uur een keuze maken uit de foto’s.

Stagemiddag Archeologie bij onze heemkundekring

Links: Raijlo en zijn vader luisteren in de Archeologiekelder naar de uitleg van Anton Vissers over de diverse vondsten. Midden: op bezoek bij amateurarcheoloog Andrew Jones. Rechts: bij het informatiebord over de vondsten bij de Astense Aa. (Foto's: Louis Litjens)

Zaterdag 11 februari jl. heeft Raijlo Steinbach, tweedejaars Mavoleerling aan het Alfrinkcollege in Deurne, een middag stage gelopen bij de werkgroep Archeologie van Heemkundevereniging H.N. Ouwerling. De leden van de werkgroep verzorgden diverse presentaties en bezorgden Raijlo en zijn vader een interessante middag.

Leerlingen van leerjaar 2 van het Alfrinkcollege houden zich in de periode van november 2016 tot en met april 2017 bezig met het project Loopbaanoriëntatie. Raijlo is geïnteresseerd in archeologie en had gevraagd of leden van onze heemkundekring hem daar meer over konden vertellen. Anton Vissers en Louis Litjens van de werkgroep Archeologie wilden daar graag tijd voor vrijmaken.

Zij gaven Raijlo een toelichting op verschillende aspecten van de amateurarcheologie en lieten hem daarna de diverse archeologische vondsten in de Archeologiekelder in ons heemhuis zien. Vervolgens kon Raijlo zelf ervaren hoe met een metaaldetector voorwerpen kunnen worden ontdekt. Hij vond de daartoe in de heemtuin begraven munten netjes terug.

Samen met de werkgroepleden brachten Raijlo en zijn vader vervolgens een bezoek aan amateurarcheoloog Andrew Jones in Deurne. Hij heeft de afgelopen jaren diverse interessante vondsten gedaan. Die kreeg het gezelschap met veel uitleg te zien. Als verrassing kreeg Raijlo nog een bijzonder aandenken aan zijn bezoek: een door Jones opgegraven soldatenhelm. Jones heeft zich inmiddels ook aangemeld als lid van de heemkundekring en van de werkgroep Archeologie. Overigens dienen archeologische (toevals)vondsten volgens de Erfgoedwet altijd gemeld te worden! Dat kan het meest eenvoudig bij de gemeente. Die zorgt dan voor verdere registratie etc.

Daarna is er nog een wandeling gemaakt langs de Astense Aa. Bij dit riviertje zijn speciale archeologische vondsten, waarbij ook onze heemkundekring betrokken was, op informatieborden aangegeven.

Na deze welbestede middag Archeologie namen een enthousiaste Raijlo en zijn vader afscheid van Anton Vissers en Louis Litjens. Raijlo beloofde zijn stageverslag voor school ook naar de heemkundekring te sturen. Succes Raijlo!

Verslag: Anton Vissers

Romeinse potscherven gevonden bij werkzaamheden Limburgstraat

Links: De overdracht van de door Gerard Pelders gevonden Romeinse potscherven etc. aan de werkgroep Archeologie van Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne. Vlnr: Anton Vissers, archeoloog Ria Berkvens van de ODZOB, Louis Litjens, Pieter Koolen, beleidsambtenaar Nicole Scharp van de gemeente Deurne en Gerard Pelders. Midden: crematieresten. Rechts: Fibula; Romeinse mantelspeld. (Foto: Nelly van Rijt)

Afgelopen maanden zijn aan de Limburgstraat in Deurne werkzaamheden verricht ten behoeve van de riolering en is de weg opnieuw ingericht. Bij die werkzaamheden zijn ondermeer Romeinse potscherven gevonden, die op 23 januari zijn overgedragen aan Heemkundekring H.N. Ouwerling Deurne voor nader onderzoek.

De scherven werden gevonden door Gerard Pelders van Bam Wegen Zuidoost; het bedrijf dat de herinrichtingswerkzaamheden uitvoerde. Het toeval wil dat Pelders lid is van Heemkundekring Onsenoort in Drunen en actief is als amateurarcheoloog. Hij herkende het bijzondere van zijn vondst en stelde die veilig. Naast scherven van zeker 7 verschillende aardewerken potten, waaronder een grafurn met crematieresten, vond hij ook een bronzen fibula, aangekoekt ijzer dat wellicht een haak en een schep kan zijn en enkele nog niet geïdentificeerde verkoolde ‘brokken’. Hij trof de vondst aan op een diepte van 40 cm op een oppervlakte van 1 x 1 m. De vindplaats was al verstoord door een eerder aangelegde kabel. Dat de scherven etc. gevonden werden in ondiepe zwarte aarde doet overigens vermoeden dat de scherven al eerder versleept zijn vanaf een andere plek.

Waardering voor melding vondst

Bij de overdracht aan de werkgroep Archeologie van de heemkundekring waren ook archeoloog Ria Berkvens van de Omgevingsdienst Zuidoost-Brabant (ODZOB) en ambtenaar Archeologie- en Monumentenzorg Nicole Scharp van de gemeente Deurne aanwezig. Nicole Scharp noemde de vondst verrassend en sprak haar waardering uit voor Gerard Pelders: "Het is fantastisch dat hij de vondst veiligstelde en overgedragen heeft aan de heemkundekring in Deurne. Alleen als dit soort toevalsvondsten worden gemeld en nader onderzocht worden, kunnen we meer te weten komen van onze geschiedenis. We weten al best veel, maar interessant is natuurlijk wat we nog niet weten.”

Nader onderzoek

De vondst zal nader worden onderzocht. Ria Berkvens sprak het vermoeden uit dat de scherven dateren uit de tweede/derde eeuw n. Chr. en afkomstig zijn van zowel een grafurn als van kook- en voorraadpotten. Een groep scherven toont bijvoorbeeld veel gelijkenis met door de Romeinen uit Spanje geïmporteerde voorraadpotten. "Het is nu nog te vroeg om hierover een definitieve uitspraak te doen. Dat kan pas na nader onderzoek; zowel van de potscherven als van de andere vondsten. Daarnaast is de vindplaats interessant. Is er bijvoorbeeld sprake van versleping van hoger gelegen gronden in de nabijheid van de Peelrandbreuk naar deze plek? Zou er net als elders aan de Peelrandbreuk ook in Deurne sprake geweest kunnen zijn van een Romeinse nederzetting? Je zou daaraan kunnen denken, omdat een solitair Romeins graf nauwelijks voorkomt. Onderzoek moet meer licht werpen op deze zaken. Daarom is het ook zo belangrijk dat dit soort vondsten gemeld worden. Ik ga met hulp van diverse experts in het Erfgoedhuis in Eindhoven aan de slag met het onderzoek. Daar zullen we ook kijken of er scherven te plakken/restaureren zijn.”

Na onderzoek zullen de scherven etc. te zien zijn in de Archeologiekelder van de heemkundekring aan de Stationsstraat 73 in Deurne. Natuurlijk voorzien van de resultaten van het onderzoek.

Verslag: Nelly van Rijt. Meer foto's op de fotopagina

Memo voorlopige bevindingen regioarcheoloog Ria Be rkvens d.d. 14-02-2017

Archeologie in Nederland op de kaart

Sinds najaar 2016 is de website 'Archeologie op de kaart' online: een archeologische tijdreis door tien historische periodes. De website vormt een kennismaking met de Nederlandse archeologie. Per periode worden de meest interessante voorwerpen belicht. Het oudste vaartuig ter wereld bijvoorbeeld: een boomstamkano uit 8000 voor Christus, gevonden in het Drentse dorp Pesse. Of een tempeltje uit de Bronstijd, een boemerang uit de IJzertijd, etc. En natuurlijk ook de vondst van de vergulde Romeinse helm in Deurne. Het project is een initiatief van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed en werd uitgevoerd door het Rijksmuseum van Oudheden. Kijk hier

Wie was oma's oma

Wat zullen we oma geven voor haar verjaardag, gouden huwelijksfeest, Sinterklaas enz.? Ze heeft alles al en wil helemaal niks.
Een dilemma dat velen zullen herkennen. Maar wat oma misschien wél heel graag zou willen, is....
•weten wie haar overgrootmoeder was,
•weten hoe die rare voornaam van oom Eimbert in de familie gekomen is,
•weten welk beroepen zoal in de familie voorkwamen,
•weten wat er waar is van de familieroddels dat er ooit een voorechtelijk kind was,
•weten of er in een of andere vooroudertak nog adellijke afstamming is enz.
•weten of er nog een bidprentje is van haar overgrootoma.

Via internet zijn tegenwoordig veel antwoorden op dergelijke vragen te vinden. Maar oma kan dikwijls niet handig omgaan met de computer. En bij de kleinkinderen ontbreekt vaak de tijd, de kennis of de zin om er dieper in te duiken. De vrijwilligers van de werkgroep Genealogie van Heemkundekring H.N. Ouwerling bieden dan uitkomst. Zij kunnen putten uit een voorraad gegevens over meer dan 100.000 personen uit het verleden van Deurne en verre omgeving. En de nog ontbrekende gegevens kunnen ze snel opsporen en aanvullen. Het resultaat is dan een mooi overzichtelijk plaatje van je oma's of opa's ouders, grootouders, overgrootouders, betovergrootouders enz. Dat heet een kwartierstaat. Hoe blij zal oma of opa zijn met zo'n kwartierstaat, uitgeprint op groot formaat en eventueel geplastificeerd te gebruiken als placemat. En, vaak levert zo’n kwartierstraat nieuwe stof voor gesprekken. Over onderwerpen die nog niet eerder tijdens een bezoek aan bod kwamen. Daarmee doe je ook jezelf een plezier!

Voor veel leden van de heemkundekring heeft de werkgroep zo'n kwartierstaat al samengesteld. Maar ook niet-leden zijn van harte welkom als ze zo'n kwartierstaat willen laten maken.

Als men liever zelf aan de slag wil, maar niet weet welke wegen precies bewandeld moeten worden, dan is de werkgroep voor tekst en uitleg ook iedere maandagochtend tussen tien en twaalf uur aanwezig en beschikbaar in het heemhuis aan de Stationsstraat 73. Men kan dan zonder voorafgaande afspraak binnenlopen.

Loop eens binnen in het heemhuis of mail ons: heemhuis@heemkundekringdeurne.nl

De heemkundekring is er voor alle Deurnenaren, lid of geen lid!

Als voorbeeld treft u bijgaand de kwartierstaat aan van de bekende Deurnese oud-wielrenner Sjaak van Kessel. Hierop ziet u meteen het antwoord op de vraag naar de herkomst van zijn voornaam. Zijn grootvader van moederszijde was Franciscus Jacobus Manders en diens overgrootvader van moederszijde was Jacobus Direks uit Venray. Zijn voornaam zit dus al minstens zes generaties 'in de familie'.